علائم و راه‌های درمان بیماری «سل»
معصومه آزادی کارشناس سل معاون بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی لرستان:
سل یک بیماری عفونی است که توسط میکروبی به نام باسیل سل منتقل می‌شود، این بیماری اکثرا ریه‌ها را درگیر می‌کند اما گاهی هم سایر اعضا را هم درگیر می‌کند.
سل در گذشته به عنوان یک بیماری شایع و مشکل بزرگی مطرح بود، اما از زمانی که داروها شناسایی شده است این بیماری تا حدودی کنترل شده، البته همچنان به عنوان یک مشکل بزرگ جهانی مطرح است.
متاسفانه سل بیشتر از هر بیماری عفونی در دنیا مرگ و میر دارد، یک چهارم مردم جهان باسیل سل را در بدن دارند، اما به شکل فعال نیست.
خیلی وقت‌ها میکروب به شکل نهفته در بدن وجود دارد، اما زمانی که سیستم ایمنی بدن به هر دلیلی ضعیف می‌شود، این بیماری مانند اژدهای خفته بیدار می‌شود و بیماری را در بدن گسترش می‌دهد.
سل معمولا از طریق هوا قابل انتقال است، البته حرف زدن، سرفه، عطسه و خندیدن هم ممکن است باعث آلودگی دیگران شود، اما انتقال بستگی به میزان تماس، نزدیکی با بیمار و میزان میکروب دارد.
معمولا باسیل سل در جاهای مرطوب و تاریک بیشتر زنده می‌ماند، به همین دلیل است افرادی که مبتلا به سل هستند، باید اتاقشان نورگیر باشد و لباس‌ها در معرض نور آفتاب قرار بگیرند.
در حال حاضر بروز بیماری سل در استان ۴ و سه دهم در صدهزار نفر است؛ یعنی از هر صد هزار نفر ۴ و سه دهم نفر، اما میانگین کشوری ۸.۴ در صد هزار نفر است.
نمی‌شود گفت که وضعیت ما در خصوص آمار مبتلایان به سل خوب است یا بد، چون مشخص نیست که آیا واقعا بیمار نداریم یا بیماریابی ما ضعیف است.
امسال کارهای زیادی در حوزه بیماریابی مانند آزمایش گروه‌ها و اماکن پر خطر مانند زندان‌ها و کمپ‌ها در حال انجام است، تا مشخص شود که آیا مشکل در بیمار یابی است یا واقعا بیمار کم است.
اما در سال‌های اخیر ما همیشه جزو استان‌های متوسط بوده‌ایم، یعنی وضعمان در بروز بیماری نه خیلی بالا و نه خیلی پایین بوده است.
کودکان، سالمندان، افراد دیابتی، بیماران مبتلا به نارسایی‌های بیماری کلیوی، ایدز و در یک کلام هر کسی به هر دلیلی سیستم ایمنی بدنش ضعیف باشد در معرض خطر ابتلا به سل است.
بیماری فقط از طریق مبتلایان به سل ریوی مسری است، سرفه‌هایی که بیش از دو هفته ادامه داشته باشد چه همراه با خلط چه بدون خلط، تب عصر و شب، کاهش وزن، تعریق شبانه خستگی زود رس و گاهی درد قفسه سینه از علائم ابتلا به سل است.
اگر سل خارج ریوی باشد که پیچیده است، اما سل ریوی که بیشتر مد نظر ما است از طریق آزمایش میکروسکوپی خلط ساده قابل تشخیص است. کلیه خدمات تشخیصی درمانی بیماری سل رایگان است.
متاسفانه مردم از قدیم این ذهنیت را دارند که نباید به بیمار مبتلا به سل نزدیک شد، حتی در روستاها داریم بیمارانی که طرد می‌شوند، اما با داروهای شناخته شده که ۴ قلم هستند، بیمار پس از شش ماه کاملا سالم می‌شوند، دو هفته بعد از درمان انتقال بیماری از بین می‌رود.
یک راهبرد در خصوص درمان سل تحت « DoTS» معرفی شد، بیان کرد: با توجه به اینکه داروهای سل کم است باید سر موقع و تحت نظارت مستقیم کارمند بهداشت یا فرد آموزش دیده مصرف شود.
اگر داروها منظم مصرف نشود، سل مقاوم به درمان ایجاد‌می‌‌شود، که در این صورت درمان دو سال به طول می‌انجامد و مشخص نیست آیا درمان می‌شوند، از طرفی ممکن است بیماری به دیگران منتقل شود
پیدا کردن بیمار، تشخیص به موقع و درمان و بررسی اطرافیان راه پیشگیری از سل است، رفتارهای سالم، ورزش، خواب کافی، استراحت، تغذیه مناسب، خودداری از مصرف الکل و سیگار، تهویه مناسب و بهداشت فردی از دیگر راه‌های پیشگیری است.
در روز ملی سل بیشترین اقدامات ما در حوزه آموزش است، چون هیچ اقدامی نمی‌تواند به اندازه آموزش در بیمار یابی و پاک کردن برچسب بیماری سل موفق باشد، در آموزش به دنبال این هستیم که مردم را متقاعد کنیم، که میکروب سل دو هفته بعد از درمان قابلیت انتقال ندارد و با شش ماه درمان می‌شود.
اگر بتوانیم مردم را با آموزش متقاعد کنیم، قدم بزرگی در راه کنترل بیماری سل برداشته‌ایم.
